Bebeğiniz hangi aylarda neleri yapabilir ve gelişimini destekleyecek öneriler

Bebeğiniz hangi aylarda neleri yapabilir ve gelişimini destekleyecek öneriler

0-1Ay:

• Emzirirken, altını değiştirirken onunla konuşursanız yüzünü size doğru çevirir.

• Gözüne parlak ışık gelince gözünü kırpıştırır.

• Yüzükoyun yatırılınca başını yana çevirerek yanağını yatağa dayayabilir.

• Kucağınızda olmak, sesinizi duymak ona güven verir.

• Yüksek ve ani seslerde irkilir, kollarını geri doğru aniden açabilir.

• Yanağına dokunduğunuzda refleks olarak başını o tarafa çevirir ve emmek için arayıcı hareketler yapar.

• Avucunun içine parmağınızı koyduğunuzda kavrar.

İkinci ay:

• Bakışlarını bir nesne üzerinde odaklaştırabilir Ancak gözlerinde zaman zaman kayma olabilir.

• Sırtüstü yatarken yaklaşık yarım metre üstünde sallayacağınız renkli bir halkayı sağa sola salladığınızda izleyebilir. Yukarı-aşağı salladığınızda aynı beceriyi gösteremez.

• Yüzünüze bakar. Ona bakarken başınızı hafifçe sağa-sola oynattığınızda yüzünüzü izler.

• Sırtüstü yatarken ellerinden tutup kaldırmaya çalışırsanız başını tam tutamayıp arkaya düşürebilir.

• Yüzükoyun yatınca başını 1-2 santimetre kaldırabilir. Ani seslerle irkilir.

• Tabanlarına destek yaptığınızda elinizi güçlüce itebilir.

• Elini ağzına götürmeye başlayabilir

Üçüncü ay:

• Siz konusunca size güler,

• Ellerini incelemeye başlar, kol-bacak hareketleri artar. Bu kendini tanımanın ilk uğraşlarıdır.

• Anne ve baba gibi yakın kişilerin sesini ayırdeder.

• Huzursuzlaştığında, ağladığında kendisi ile konuşursanız bir süre susup dinleyebilir.

• Agu benzeri sesler çıkarır..

• Kırmızı bir nesneyi sağa-sola gezdirdiğinizde izler

• Yüzükoyun yatırılınca başını kaldırıp 1 dakika yukarıda tutabilir

• Dikey pozisyonda dolaştırılmaktan çok hoşlanır, çünkü artık dünyayı tanımaya başlamıştır.

0-3 AY İÇİN ÖNERİLER

Bebeğinizle gözgöze bakın.

Yüzüne gülümseyerek ve hoşnutlukla bakarsanız o da kendinden hoşnut olacak, kendini değerli bulacaktır.

Onunla konuşun,ninniler, şarkılar söyleyin. Değişik sesler, müzikler dinletin (saatin sesi, hafif müzik sesi, kuş sesi, gibi)

Onu hafif hafif, müziğin ritmine uygun olarak sallayın.

Yatağının üzerine iple hareketli resimler renkli kumaş, sünger, kağıt parçalarından oluşan oyuncaklar asın (Yaklaşık 50 cm yukarı)

Ona ismiyle seslenin.

Beslerken kucağınıza alın.

Kucağınıza aldığınızda bedenini hafif hafif okşayın.

Ağladığında, huzursuzlaştığında hemen yanına gidemiyorsanız bile ona seslenin, ve kısa sürede yanına gitmeye çalışın. Onunla sakin bir sesle konuşun, ninni söyleyin, kucağınıza alın.

Kucağınızda, taşıma koltuğunda veya bebek arabasında onunla dolaşmaya çıkın.

Yatarken ya da kucakta onu yumuşak bir battaniye ile sararsanız kendini daha rahat hissedebilir ve kendi ani hareketleri ile uyanmaz.

Sırtüstü durumdan kaldırırken başını arkaya düşürebilir: yatırıp kaldırırken başını elinizle arkadan destekleyin.

Ellerini tutarak el hareketlerine yönelik oyunlar oynatın. (tel sarar oyunu gibi)

Bebeğinizi orta sertlikte bir yatakta, ince bir yastıkla, sırtüstü veya yan yatırmanız önerilir.

Dört-Altı ay

Gelişim

4. ay:

• Yüzükoyun yatınca başını kaldırıp etrafa bakabilir.

• Renkleri ve uzağı görebilir.

• “Aa-uuu” gibi sesleri sık sık çıkarır.

• Ayaklarının üzerine bastırılmak istendiğinde basmayıp bacaklarını karnına doğru çeker

• Gece uykuları bir miktar düzene girer.

• Nesnelere uzanmaya başlar. Birinci ayda sözü edilen refleks olarak yakalama davranışı kaybolur.

5.ay:

• Yüzükoyun yatınca başını kaldırıp dik tutabilir.

• Dönmeye başlayabilir. Düşmelere dikkat!

• Bu dönemde basmayabilir.

• Sesli (kıkır kıkır) gülebilir, bunu sizin de katılmanızla, konuşmanızla daha da arttırır.

• Geceleri daha uzun uyur: 6-8 saati bulabilir.

• Bir elinde tuttuğu nesneyi diğer eline geçirebilir.

• Sırtüstü yattığında ayaklarını yakalayıp ağzına götürebilir.

6.ay:

• Destekle oturabilir.

• Çıngırağı salladığınızda sesine döner.

• Oyuncaklara uzanır.

• Bu dönemde henüz basmaması normaldir.

• Yüzükoyun yatınca kollarını gergin tutarak baş ve omuzlarını, gövdesinin üst kısmını yataktan kaldırabilir.

• Anne-babası uzaklaşınca ağlayabilir.

• Eline aldığı her şeyi ağzına götürür.

4-6 ay için ÖNERİLER

Bu dönemde onunla “ce-e” benzeri oyunlar oynayın.

Değişik sesler çıkaran oyuncaklar, çıngıraklar verin

Değişik sesler, müzikler dinletin

Bebeğinizi yıkarken, altını değiştirirken, beslerken onula konuşun.

Onun çıkardığı seslere siz de cevap verin, çıkardığı sesleri taklit edin.

Onun ulaşabileceği mesafelere plastik, renkli, yaşına uygun oyuncaklar ya da plastik bardak, tabak gibi ev eşyaları koyarak almaya teşvik edin. Oyun malzemelerini seçerken güvenli olmalarına özen gösterin

Büyük, renkli resimler, şekiller, kitaplar gösterin.

Aynada kendisine baktırarak oynayın, bu arada ismini tekrarlayın.

7-9 Ay

GELİŞİM

7.ay:

• “aa!” gibi çığlık benzeri sesler çıkarır.

• Önüne konan ya da uzatılan oyuncakları alır; kendisi de uzanabilir.

• Kağıt parçası gibi küçük cisimleri avuçlayarak almaya çalışır

• Yüzüne kapatılan bir mendili çekip açabilir.

• Yüzükoyundan sırt üstüne veya tersine dönebilir.

• Desteksiz oturmaya başlayabilir.

• Görüş alanından çıkan nesneleri, kaybolduğu noktada aramaya başlar. Bu nesnelerin sürekliliğinin oluşmaya başladığının bir göstergesidir.

• Elindeki nesneleri vurarak ses çıkartmaya çalışır ve sesin kaynağını araştırır.

8. ay:

• İsmi seslenilince dönüp bakar.

• Aynada kendisine bakmayı sever.

• Sesinizden kızgın ya da neşeli olduğunuzu anlayabilir. Yapma, cıss gibi yönergeleri anlayabilir.

Eline verilen bisküvi, ekmek gibi yiyecekleri yer.

• Biraz uzaktaki oyuncaklara ve cisimlere uzanarak almaya çalışır.

• Hece benzeri sesler (ba, da) çıkarır.

• Yardımsız en az 5-10 saniye oturabilir.

• Bir elinden diğerine nesne aktarabilir.

• Tutunarak ayakta durabilir

• Başparmak işlev görmeye başlar.

• Leblebi, fıstık gibi küçük nesneleri parmaklarının işlevsel kullanımıyla alabilir. Bu nedenle bu tür nesneleri ulaşabileceği uzaklığı koymamalıdır..

 9.ay:

• Heceleri birleştirir: “bababa-dadada” gibi.

• Bastırdığınızda bacaklarına ağırlığını verir.

• İki eline birer oyuncak alıp tutabilir

• Bir cismi bir örtünün altına sakladığınızı görünce örtüyü kaldırıp altında onu aramaya başlayabilir.

• Sınıflandırma yapabilmeye başlar. Örneğin sevdiği ve sevmediği şeyler oluşmaya başlar.

• Parmağınızla gösterdiğiniz yere bakabilir.

 7-9 ay İÇİN ÖNERİLER

Sallanınca veya sıkılınca ses çıkaran, yaşına uygun oyuncaklar verin. Bu oyuncakların, küçük parçalarının olmamasına dikkat edin.

Onunla konuşurken, büyük insanla konuşur gibi durup, onun cevap vermesini, ses çıkarmasını bekleyin.

Ona evdeki eşyaları göstererek isimlerini söyleyin.

Ona her gün biraz resimli kitap gösterin ve kısa bir-iki öykü anlatın ya da okuyun.

Ona döndürebileceği, üstüste ya da içiçe koyabileceği oyuncaklar ya da plastik tabak, bardak gibi ev eşyaları verin

Onunla oyuncak plastik küpleri ya da kutuları üstüste dizip devirmece oynayın.

El-yüz yıkama, banyo yapma, ve yatma işlerini hep aynı şekilde yaparak bir alışkanlık oluşmasını sağlayın.

Yeni yapmaya başladığı ya da yeni kazandığı yetilerini coşkuyla karşılayın.Her fırsatta onu farkettiğinizi ve yaptıklarıyla ilgilendiğinizi hissettirin.

10-12 AY

GELİŞİM

10.ay:

• El çırpma, bay bay yapma gbi oyunlar oynar.

• “Hayır” dediğinizde ağlayabilir ya da üzülebilir.”Cici” ve “Cıss” gibi sözcükleri anlayabilir, uygun tepki verebilir.

• Yabancılardan korkar: anne/babasına tutunup yapışabilir.

• Gece uyanıp anne/babasını isteyebilir.

• Eşyaya tutunarak ya da kendi başına ayakta durabilir. Bazı bebekler bu yaşta emekler, hatta yürüyebilirler. Ancak bunları yapamıyorsa bu da normaldir.

• Yatağının içinde yatıyorken oturur duruma geçebilir.

• “Ağzın nerde?” gibi sorulduğunda, ağzını, burnunu, ayağını vb. gösterebilir.

11.ay

• İsteklerini işaretle veya sesle, ama ağlamadan, belirtebilir. İşaret parmağı ile gösterebilme önemli bir gelişim basamağıdır.

• Sizinle topu karşılıklı yuvarlayarak oynayabilir.

• Bazı resimleri, eşyaları tanır: “…… nerede?” diye sorduğunuzda eliyle gösterebilir.

Belirli bir oyuncağına, battaniyesine, ya da yastığına çok düşkün olabilir.

• Etrafı incelemeye meraklıdır.

• Müzik duyunca hareket eder, oynar.

• Cisimleri bilerek yere atar ve sizin almanızı bekler. Bu, neden-sonuç ilişkisi kurmanın başlangıç biçimleridir.

• Bazı davranışlarınızı taklit edebilir: telefonla konuşma, bardaktan su içme,.. gibi.

Ayakta durabilir. Yürüyebilir, ancak henüz yürüyemiyorsa bu normaldir.

12.ay:

• Bilinçli olarak baba gibi bir kelime söyleyebilir.

• İki oyuncağı birbirine vurarak oynayabilir. Yardımsız ayakta durabilir.

• Tutunarak ayağa kalkabilir.

• Bazı bebekler bu yaşta yürüyebilirler.

• Şişe içindeki üzümleri parmağını şişenin içine sokarak çıkartmaya çalışır.

• Amacına ulaşmak için bilinçli olarak alet kullanmaya başlar. Örneğin uzakta olan bir nesneye ulaşmak için bir çatalı kullanabilir, ya da nesnenin altındaki örtüyü çekerek yaklaştırabilir.

10-12 AY İÇİN ÖNERİLER:

Bebeğiniz yerde battaniye üzerinde oturup oynarken ondan birkaç adım uzaklaşıp geri gelerek, ona her zaman geri geleceğinizi öğretin, güven verin.

Yeni insanları, yeni yerleri, ve yeni nesneleri ona gösterin.

Resimli kitaplara birlikte bakın ve resimler hakkında konuşun.

Banyoda plastik oyuncaklar, doldurup boşaltabileceği plastik bardaklar verin. Ya da odaya serdiğiniz geniş bir naylon örtünün üzerine koyacağınız bir kap su ile bu oyunu oynatabilirsiniz.Ancak asla yalnız bırakmayın.

Dilimlenmiş elma, ekmek, bisküvi gibi eli ile alıp yiyebileceği besinleri önüne koyun. Ayrıca eline kaşık vererek birlikte tutun, yemeye teşvik edin. Etrafın kirlenmesini önemsemeyin, çünkü bu denemeler onun için çok önemlidir.

Bir şeyi işaret ederek istediği zaman, ona o cismi verirken ne olduğunu da söyleyin.

El-yüz yıkama, kucağa alma, hafifçe sallama, ninni söyleme gibi yatmaya hazırlık işlemlerini hep aynı saatlerde, aynı biçimde yaparak alışkanlık gelişmesini sağlayın.

Gece uyanıp ağlarsa ona seslenin, yanına gidip konuşun, okşayın. Ama ışığı yakmayın ya da kucağa almayın. Yanında uyuyana kadar kalabilir, şimdi uyku zamanı olduğunu söyleyebilir, yatarken dinlemeye alıştığı bir ninni ya da şarkıyı söyleyebilir ya da dinletebilirsiniz.

Yürüme denemeleri yaptığı ortamın güvenli olmasına özen gösterin Yürüme, ayrışmanın, bir birey olmanın simgesi gibidir, yüreklendirin.

Onunla oynayın.

13-18 ay:

GELİŞİM

• Hayvan seslerini taklit edebilir.

• En az bir kelimeyi bilinçli söyler (babasına baba demek gibi).

• Sağ ve sol elini eşit derecede kullanır. Henüz sağ ve sol el arasında belirgin bir tercihi yoktur.

• Bebekler çoğunlukla bu aylara kadar yürürler. Yürümeseler bile 10 saniye kadar yardımsız ayakta durabilirler.

• Yaklaşık on kelimesi vardır.

• Emekleyerek merdiven çıkabilir.

• Bir nesneyi eğilip yerden alıp doğrulabilir.

• İki küple kule yapabilir.

• Bardağı tutup su içebilir.

• Karşılıklı top atma, yuvarlama gibi oyunlar oynayabilir.

• Vidalı kapakları beceriksiz de olsa açabilir.

• Günlük kullanılan nesnelerin işlevlerini bilmeye başlar. “Şapkanı nerene giyersin?” “Ayakkabını nereye giyersin?” gibi soruları göstererek yanıtlayabilir.

13-18 ay için öneriler:

Sizinle birlikte sofraya oturtun. Eliyle ve kaşıkla yemesine izin verin, arada siz de yedirerek destekleyin.

Banyoda oyuncaklar, doldurup boşaltacağı kap ya da plastik şişeleri verin.

Bebeğiniz henüz yürümüyorsa mutlaka doktora danışınız.

Onunla konuşmanız ve oyunlar oynamanız zihinsel gelişimini olduğu kadar fiziksel gelişimini de güçlendirecektir.

18-24 ay:

GELİŞİM

• Evde yapılan toz alma, telefonla konuşma gibi etkinlikleri taklit eder.

• Kalem-kağıt alınca karalama yapar.

• Koşabilir. Topa ayağı ile vurabilir

• Daha önce sizden daha kolay ayrılırken, bu aylarda tekrar sizden ayrılmada zorluk gösterebilir.

• Sizin sözlerinize, isteklerinize “hayır” demeye başlayabilir.

Öfke nöbetlerine kapılabilir.

• Belirli bir oyuncağına veya battaniyesine çok düşkün olabilir.

• İki kelimeyi yanyana getirerek kullanabilir: “anne gel” gibi.

• Getir-götür işlerine yardım edebilir.

• Kaşık-çatalla, kendini doyuracak kadar yiyebilir.

• Merdiven çıkar.

• Amacına ulaşmak için çok farklı yolları sınar. Kazançlı çıktıklarını sıkça dener.

• Ayakkabı, oyuncak gibi sık kullandığı nesneleri yerlerinde (odasında, çekmecesinde) arar, bulur.

• Bu dönemde tuvaletini, bazan yaptıktan sonra, haber verebilir.

18-24 AY İÇİN ÖNERİLER

Kalem-kagıt verip çizmeye, karalamaya teşvik edin.

Ona iki-dört parçalı basit yap-boz oyuncaklar verebilirsiniz.

Kutuları veya küpleri üstüste koyarak onunla birlikte kuleler yapın.

Ev işlerinde ondan bazı ufak-tefek yardımlar isteyin: getir-götür, bunu çöpe at, gibi…

El yıkama alışkanlığını ona yardım ederek kazandırın.

Yaptığı küçük işler ve çabalar için ona gülümseyerek, “aferin” diyerek memnun olduğunuzu belli edin.

Hareket yeteneğinin arttığı bu dönemden itibaren ev kazaları açısından dikkatli olun. İlaçları, deterjanları, çamaşır suyu şişelerini onun ulaşamayacağı yerlere kaldırın. Yemekleri en arka ocakta pişirin. Sıcak su dolu çaydanlığı bebek sofrada iken orada bulundurmayın. Burna, boğazına cisim veya fındık, leblebi gibi yiyeceklerin kaçması en çok bu yaşlarda görülür. Küçük cisimleri veya yiyecekleri ulaşabileceği yerde bulundurmayın. Merdiven başlarına parmaklık ya da oynatamayacağı, üzerine çıkamayacağı engeller koyun.

Bu dönem benlik gelişim dönemi ve buna bağlı olarak sınırların sınanması dönemidir. Bu nedenle çocuğunuzun sizin koyduğunuz sınırlar çerçevesinde yetilerine uygun seçimler yapmasını destekleyin. Örneğin, “Şu üç kazaktan birini giydirebilirim. Sen seç” gibi.

Ağlayarak, tepinerek istediği bir şeyi yaptığınızda bu tür davranma olasılığı artacaktır. Bu şekilde istediğinde yapılmadığını görürse bu davranışı azalacaktır.

Hiçbir zaman tabak elinizde odalarda dolaşarak çocuğunuza yemek yedirmeyin.

Kaynak : Türkiye Çocuk Nörolojisi Derneği