3 – 6 Yaş Arası Çocuğun Gelişimi ve Öneriler

ÜÇÜNCÜ YAŞ:

GELİŞİM

Üç-dört kelimeli cümle yapar.

X şeklini çizebilir

Çok sayıda soru sormaya başlar.

Şarkı söyleyebilir.

Bildiği nesnelerin resimlerini tanır, adını söyleyebilir.

Bazı harfleri ve sözcükleri tam söyleyememesi, telaffuz kusurları olması normaldir.

Tuvalet eğitimi bu yaşta tamamlanmıştır. Ancak arada kaçırmalar normaldir.

Bazı giysilerini kendisi çıkarabilir.

Kapıların kolunu çevirebilir.

Yerinde zıplayabilir, ancak zıplaması biraz beceriksiz olabilir.

Tek ayak üzerinde kısa süre durabilir

Her adımda bir basamak olmak üzere merdiven çıkabilir..

Üç tekerlekli bisiklete binmeye başlar

Anne-babadan bu yaşlarda daha kolay ayrılır

Diğer çocuklarla beraber oynar, ama karşılıklı değil, yanyana oynama şeklindedir.

Hayali oyunlar oynar.

Sıklıkla “hayır” der, öfke nöbetleri olabilir. Bunlar bilinçli bir şekilde ele alınmalı, sözel olarak itiraz ettiği konularda istediğini elde etme hakkı olduğunu bilmeli, ama öfke nöbetleri ile istekleri yerine gelmemelidir

3 Yaş için ÖNERİLER

Çocuğunuz size bir şey söylerken televizyonu kapatarak, gazetenizi elinizden bırakarak onu dinleyin: ileride o da sizi dinleyecektir

Onunla konuşurken oturun, onun göz düzeyine gelin.

Oyuncakların toplanmasını oyuna dönüştürerek bu alışkanlığı kazandırın: örneğin arabaları garaja sokmak, topları veya küpleri bir sepetin içine uzaktan atmak, gibi.

Ev işlerinde yardım etmesine olanak verin, ve ondan bunu isteyin: toz alma, çatal-kaşıkları ayırma, eşyaları çekmecelere yerleştirme, gibi..

Yaptığı küçük işler ve çabalar için ona gülümseyerek, “aferin” diyerek memnun olduğunuzu belli edin.

Onunla resim ve hikaye kitapları okuyun.

Müzikli çocuk oyunları oynayın, şarkı söyleyin.

Aile fotoğraflarına bakarak kişilerle ilgili olaylar anlatın.

Birden üçe kadar meyveleri, elbisesinin düğmelerini, ya da parmaklarını beraberce sayarak oynayın.

Büyük karton kutuları ev ya da araba yaparak oynaması için verin.

El yıkama-kurulamayı öğretin.

Banyoda oyuncaklar ve köpüklerle oynayın.

Üzerine binebileceği, zıplayabileceği yumuşak ev esyaları, yastıklar sağlayarak hareket imkanı yaratın

Şekiller yapması için hamur, ayrıca kağıt-kalem verin. Kalem-kağıtla yuvarlak, kare gibi şekiller çizin. Parmak boyası yaptırın.

Mümkün olduğunca, ona seçme şansı verin: elma mı, portakal mı istersin? gibi

Giysilerini kendisi çıkarmasına, ve kolay giyilebilen bazılarını giymesine fırsat verin.

Bu dönem çocukları ağızlarına, burunlarına küçük cisimleri ya da nohut, fıstık gibi yiyecekleri koyabilirler. Bunları ancak sizin yanınızda ve gözetiminizde iken verin.

DÖRDÜNCÜ YAŞ:

GELİŞİM

Herkesin anlayacağı kadar düzgün konuşur.

Çok soru sorar: bunların bir kısmının cevaplarını bildiği halde sorabilir. Bunlar onun konuşma yeteneğini geliştirir.

Elini yıkar-kurular.

Giysi ve oyuncaklarını kaldırabilir.

Kağıda düz çizgiler çizebilir.

Tek ayak üzerinde 1-2 saniye durabilir.

Her adımda bir basamak olmak üzere merdiven inebilir.

Başka çocuklarla oynamayı,oyuncaklarını paylaşmayı ve sırasını beklemeyi öğrenir.

Vücut yapılarını merak edip büyüklerin vücudunu incelemek isteyebilir.

Değişik yerlerden, karanlıktan, hayvanlardan korkabilir.

Duygularını kontrol edemeyebilir. Korkuları, kıskançlıkları veya öfke nöbetleri olabilir.

Cinsel kimliği belirgindir

Büyük-küçük, ağır hafif gibi kavramları bilir.

Büyük düğmeleri ilikleyebilir.

Benim, benimki, senin, seninki kavramları oluşmuştur.

Kol ve bacakların kafadan çıktığı şekilde ilkel insan çizimi yapabilir.

Hayali arkadaşlar yaratabilir.

“Bir” ve “birden çok” kavramlarını bilir .

4. YAŞ İÇİN ÖNERİLER

Çocuğunuzla konuşun.

Çocuğunuzla öyküler okuyun, öyküdeki kişileri ona sorun, sonradan da öykünün bazı kısımlarını anlatmasını isteyin.

Beraberce basit resimler, örneğin çöp adam çizin. Buna sevinçli, üzgün, şakın yüzler yapın. Bunlara uygun sözler söyletin.

Sayı sayma çalışmaları yapın.

Evdeki televizyon, radyo, çamaşır makinesi gibi eşyaların nasıl çalıştığını ona anlatın.

Size öyküler, olaylar anlatmaya teşvik edin, anlatırken dinleyin ve anlattıklarından hoşlandığınızı belli edin.

Siz mutfakta iken oyun hamuru veya hamur vererek onun yaptığı şekillere bakın, üzerinde konuşun. Onlara konuşmalar yaptırın.

Yaptığı resimleri, şekilleri beğenin ve herkesin görebilmesi için ortaya koyun ya da asın.

Renkleri öğretin.

Birlikte top oynayın. Karşılıklı atma dışında bir kutunun içine atma, veya rampadan yukarı-aşağı yuvarlama oynayabilirsiniz.

Saklambaç oynayın.

Beraberce yap-boz yapın.

Arabalarla, bebeklerle, mutfak eşyaları ile kendi kendine oyun kurmasına imkan verin.

Başka çocuklarla oynaması için uygun ortamlar yaratın, onlarla oynamaya teşvik edin.

Giyinme, diş fırçalama, saç tarama gibi işlerini mümkün olduğu kadar kendisinin yapmasını sağlayın.

Eşyaları taşıma, yerleştirme gibi basit işlerde size yardım etmesini isteyin. Ona ev içinde küçük sorumluluklar verin: örneğin gazeteyi her gün belirli bir sepete koymak, akşam yemeklerinde ekmeği sofraya götürmek gibi.

Bu konulardaki küçük başarılarını, hatta sadece gösterdiği çabaları bile, gülümseyerek, “aferin” diyerek ödüllendirin, gurur duyduğunuzu belli edin.

Otomobil ve Trafik:

Bu yaş, sokakta güvenli şekilde yürümeyi, güvenle oynayabileceği yerleri, kibrit, tüp gaz gibi tehlikeleri öğretmek için uygun bir zamandır. Siz de sokakta karşıdan karşıya geçerken kurallara uyarak ona örnek olun.

Otomobilde emniyet kemeri takarak ona iyi örnek olun. Otomobilde onu öne, kucağınızda bile olsa, oturtmayın.

Çocuğunuzu arabada birkaç saniye bile olsa yalnız bırakmayın.

5. yaş

GELİŞİM

Kısa bir öyküyü, ya da o gün olan bir olayı anlatabilir.

Birkaç şarkı söyleyebilir.

Bazı giysilerini giyebilir.

Basit bir çöp adam çizebilir. Üçgen ve kareyi kopya edebilir.

Bazı renkleri bilebilir.

Anne-babanın koyduğu kurallara uyabilir. Ancak doğru ile yanlışı ayırdedemeyebilir.

Bağımsızdır. Kendi kendine dışarı çıkmak isteyebilir. Birçok şeyi kendisi yapmak ister .

Paylaşmayı sevmez.

Sık sık huy değiştirebiir. Hatta bazen saldırgan olabilir.

Bazı hayali oyun arkadaşları olabilir.

Vücut kısımlarını merak ettiği için doktorculuk oynayabilir.

Genellikle arkadaşla iyi oynar

Her rakam bir nesneye karşılık gelmek koşuluyla beşe kadar sayabilir

En az beş renk bilebilir.

5.Yaş İÇİN ÖNERİLER

Olumlu sıfatlarla anın benliğini zedeleyici şekilde eleştirilerde bulunmayın, Çocuğunuza “aptal, tembel” gibi sıfatlar söylemeyin. Ya da “sen çocuksun, anlamazsın” demeyin.

Hareketli oyunlar, spor ve dans, koordinasyonunu, vücut becerilerini geliştirir .

Resim çizme-boyamada, anlatımda, ya da evde ufak-tefek işlere yardımlarında küçük başarılarını, hatta sadece gösterdiği gayretleri bile, gülümseyerek, “aferin” diyerek memnuniyetinizi belli edin:

Ne kadar iyi topladın,

Ece ile ne güzel oynadınız.

Düzgün çizdiğini farkettim: devam et

Ya da: Seninle kurabiye yaparken ben de çok eğlendim

6.YAŞ:

GELİŞİM

Birkaç rengi, haftanın bazı günlerini, sabah-öğleden sonra gibi zaman kavramlarını bilir.

Doğadaki olayları merak edebilir: “gece nasıl oluyor?” “yağmur nasıl yağıyor?”, gibi.

Sizi ve sizin koyduğunuz kuralları arkadaşlarının anne-babaları ile karşılaştırabilir.

Başkalarının hoşuna gitmeye çalışır. Bu nedenle genellikle kurallara uygun davranır.

Yardımsız kendisi giyinebilir.

Çok sıkı olmayan düğmelerini ilikleyebilir.

Ayakkabılarını bağlayabilir.

Elişi makasıyla kağıt kesebilir.

Tek ayak üzerinde 1-2 kez sıçrayabilir.

Öğretiliği zaman 5e kadar istenilen sayda nesne verebilir

6.YAŞ İÇİN ÖNERİLER

Soru sormasını, etrafı araştırmasını destekleyin. Size soru sorduğunda bazen “sence nasıl (veya neden) olabilir?” şeklinde sorarak onu düşünmeye yönlendirin.

Her gün en az bir kez hareketli oyunlar oynamasına olanak sağlayın

Olumsuz davranışları olduğunda “ara verme-mola” yöntemini uygulayabilirsiniz: “şimdi bir ara veriyoruz: odana gidiyor, ve bir süre oradan çıkmıyorsun ve davranışın üzerinde düşünüyorsun”.

Ama onun da duygularını, öfkesini uygun şekilde ifade etmesine izin verin, haklı olduğu konularda ona hak verin.

Televizyonu günde bir saat ile sınırlayın. Bunun dışında daha üretken etkinlikler yapmalıdır

Kaynak : Türkiye Çocuk Nörolojisi Derneği